معماری یک فرایند خلاقانه است
چطور معماری یک فرایند خلاقانه است
چرا معماری یک فرایند خلاقانه است؟
بگذارید با سه سوال مهم شروع کنم:
- به نظرتان معماری یک فرایند خلاقانه است؟قطعا پاسخ این سوال بله است
- خلاق بودن یک فرایند معماری به چه معنا است؟
- منظور از فرایند طراحی چیست؟
معماری به واسطه ماهیت خود، یک فرایند طراحی دارد. پس در ابتدا به سراغ پاسخ سوال سوم برویم.
منظور از فرایند طراحی، مراحل متوالی در شکل گیری یک پروژه است که ممکن است بیان کننده یک فلسفه باشد یا بر اساس روش ها و تکنیک های خاص باشد.
تعریف خلاقیت
خلاقیت در دو سطح قابل تعریف است:
- در سطح اول خلاقیت، ایجاد تغییرات متعدد در یک موضوع است که حتی می تواند راه حل های متعدد برای حل یک مشکل ارائه دهد.
- سطح دوم از خلاقیت، تولید یک کار منحصر به فرد و خاص است که مسقیم به ضمیر ناخوداگاه متصل است.
به طور کل خلق یک موضوع خاص برای همگان جذاب تر است به طور مثال در معماری ساخت برج آبشار در شیکاگو که تراس های مواج این برج با خلاقیت تمام طراحی شده است.
پس فرایند طراحی در معماری به دو قسمت تقسیم می شود :
- اختراع
- تولید
اختراع به فرایندی گفته می شود که معمار در مرحله طراحی قرار دارد اما تولید به بخش های فنی تر و ایجاد مدارک ساخت و ساز گفته می شود.
معماری دارای بخش زیادی خلاقیت در طی فرایند طراحی است پس معماری یک فرایند خلاقانه است.
فرایند طراحی معماری
با برخی تغییرات، روند را می توان به شرح زیر عنوان کرد:
- نوشتن برنامه ها با توجه به نیازها و خواسته های مشتری
- طراحی شماتیک تا کانسپت اولیه که اغلب با دست و در نظر گرفتن رویکردهای متنوع است
- توسعه طرح ابتدایی که مورد تایید قرار گرفته است.
- گرداوری اسناد ساخت وساز
- ورود به مرحله اقتصادی یعنی مقایسه پیشنهادات پیمانکارهای مختلف به عنوان مناقصه و بعد مذاکره
- در نهایت مدیریت مراحل ساخت و ساز
حالا به نظر شما کدام مراحل بالا نیازمند خلاقیت است؟
تاثیر اسکیس در معماری خلاقانه
بزرگترین مزیت اسکیس، بدون محدودیت طراحی کردن است به همین علت تاثیر مستقیم بر روی بروز خلاقیت در طراحی های معماری دارد.
یکی از تمریناتی که سالانه بالغ بر 3 و 4 بار انجام می دهم اسکیس مناسبتی است.
“
عاشق طراحی دست ازاد هستم چون اجازه می دهد آنچه در ذهنم شکل گرفته، قابلیت اجرا پیدا کند.
“
از طریق صفحه من در اینستاگرام هم می توانید طراحی های من را دنبال کنید.
مدل های فرایند طراحی
معماران جدایی از مباحث علمی، روش های مختلفی برای انجام کارهای خود دارند.
اشرف سالاما در کتاب رویکردهای نوین در آموزش معماری، طراحی استودیوهای طراحی، سه مدل را برای فرایند طراحی با توجه به سطح خلاقیت پیشنهاد می دهد :
- روش شهودی
- مدل حل مسئله یا منطقی
- مدل مشارکتی
روش شهودی
در این روش که بنام جعبه سیاه شهرت دارد، طراحی در مغز انجام می شود و خارج از کنترل عقلانی و منطقی است.
نمونه طراحی هایی که نشان از مدل جعبه سیاه دارند:
- طرح های کاربردی
- نمادین
- آنالوگ
- متعارف
مدل حل مسئله یا منطقی
این روش به اسم جعبه شیشه ای شهرت دارد که طراح امکات توضیح دلایل تصمیمات خود را در طراحی ندارد اما بسیار معتقد است که می تواند با تعریف واضح از اهداف، متغیرها و معیارها برای مسائل موجود در طرح یک راه حل قابل قبول ارائه دهد.
روش های نمایش مدل منطقی:
- طراحی سیستماتیک
- زبان الگو
مدل مشارکتی
اشخاص عام مرکز تصمیمات هستند اگر با آنها کار کنید، ارزش ها و نیازهای افراد را درک خواهید کرد و ایده های بیشتری برای اجرا خواهید داشت.
***********************************
آیا می خواهید طرحی برای پروژه خود سفارش دهید؟
به آسانی برای من یک ایمیل بزنید تا باهم صحبت کنیم
************************************************
اسکیس کریسمس سه بعدی سازی اسکیس هالووین
خلاقیت معماری در عمل
من اگر بخواهم یک نمونه به عنوان روش شهودی در بین معماران بیان کنم زاها حدید بهترین گزینه خواهد بود که یک معمار چطور از خلاقیت به خوبی در طراحی هایش استفاده کرده.
تعدادی از تکنیک های حدید :
- انتزاع و تکه تکه شدن
- تفکر در مورد گرانش و زمین
- بازی با نورها
- جریان
شاید به نظر برسد که این تکنیک ها کمی غیر علمی است، اما نکته اینجاست که آنها رویکردهای خلاقانه متاثر از روش های اثبات شده و علم هستند.
زمان آن رسیده به سراغ گام های فرایند خلاقیت برویم:
5 گام اصلی فرایند خلاقیت
در ابتدا یک سوال بپرسم: چطور فرایند خلاقیت که هنرمندان، نویسندگان، موسیقی دانان و غیره استفاده می کنند در قاب معماری قرار می گیرد؟
حتما می دانید که فرایندهای متفاوتی برای ایجاد خلاقیت وجود دارد اما من در اینجا از مدل گراهام والاس استفاده کردم.
5 گام :
- آماده سازی
جمع آوری داده ها و اطلاعات که می تواند گام بسیار کوتاهی باشد اما ماه ها این جمع آوری زمان ببرد. برخی از معماران در مورد تاریخ،فرهنگ، محیط زیست، هنرهای زیبا و غیره تحقیق و ایده هایی را جمع آوری می کنند.
- رهایی
پس از اماده سازی ممکن است پروژه را برای مدتی به حال خود رها کنید اما دائم در ضمیر ناخوداگاه شما باقی می ماند و در این مدت ذهن شما به دنبال یک موضوع مرتبط با آن است.
- تلقین
بعضی از افراد شهود قوی دارند، نوعی بینش و احساس درست بودن چیزی که می تواند در حل مشکلات بیار کمک کننده باشد.
- روشنایی
پیشرفت در یک مسیر که برگرفته از خوداگاه و ناخوداگاه در گذشته است.
- تایید
اجرای راه حل
تعادل بین عملکرد و زیبایی
یک جمله معروفی است که می گوید: معماری خوب یک فرایند خلاقانه داشته و این قانون دقیقا آن نکته ای است که بین عملکرد و زیبایی تعادل ایجاد می کند. همان گونه کار یک هنرمند در دو سطح ارائه می شود :
- فیزیک اثر یا جشم اثر
- تاثیر عاطفی اثر
معماری هم دقیقا دو بُعد دارد :
- بُعد عملی
- بصری
به طور کل معمار هنگام طراحی فاکتورهای زیادی را در نظر می گیرد از جمله : تعداد افرادی که از فضا استفاده می کنند، کاربری فضا، نحوه استفاده از فضا و غیره که به دقت مورد توجه معماران است زیرا هر کدام از این فاکتورها می تواند فرصتی برای ایجاد یک ایده باشد مثل ایجاد یک فضای جدید در یک فضای کهنه که بر نحوه تجربه افراد از ساختمان تاثیر خواهد داشت.
قانون چهار بلوک سازنده
طبق این قانون یک فرد خلاق از عناصر موجود یک فرصت ایجاد می کند اما فرد غیر خلاق نهایتا از آنها به عنوان تمرین هدف استفاده می کند یا حتی آن ها حذف می کند.
تجربه طی یک دهه‌ی گذشته به من می گوید عمل خلاقانه آگاهانه نیست و به نوعی از ناخوداگاه بیرون می اید اما پرورش آن یک عمل خوداگاه است و نیاز به تمرین برای رشد دارد.
“
من در ائاخر زندگی متوجه شدم که عمل خلاقانه آگاهانه نیست. ضمیر خوداگاه و ناخوداگاه ما تنها در فواصل زمانی کوتاهی که به آن تفکر می گوییم با یکدیگر تماس برقرار می کنند اما ذهن ما با سرعت بسیار بالا و گاهی بدون اطلاع ما کار می کند. اگر اندیشیدن یک عمل کاملا آگاهانه نیست، پس فرایند خلاق نیز چنین نیست. شما می توانید بدون اینکه اگاه باشید خلاق باشید.
بروس آلونزو گاف سری از کتاب فرایند و بیان در فرم معماری
“
